ایمنی و بهداشت و محیط زیست
شغل ، نوع آن و محیطی که در آن کار می کنیم ، بر جنبه های گوناگون سلامت ما تاثیر اساسی دارند و این امر بر هیچکس پوشیده نیست . خوشبختانه همگام با افزایش و تشدید مخاطرات شغلی و به برکت پیشرفت دانش و تکنولوژی و تدوین مقررات و آئین نامه های ملی و بین المللی ، امکانات پیشگیری و مبارزه با این خطرات نیز روز به روز توسعه یافته و زمینه های حفاظت از سلامت کارگران در محیط های کار بیش از پیش فراهم گردیده است .
به طور کلی مخاطراتی که کارگران را در محیط های کاری تحت تاثیر قرار می دهند ، عبارتند از :
1)عوامل زیان آور محیط کار
2)حوادث ناشی از کار
1.عوامل زیان آور محیط کار :بطور کلی در محیط کار عوامل زیان آور مختلفی وجود دارند که هر یک می توانند سبب بروز عوارض و بیماری هایی در افراد در تماس با آن عوامل گردند . این عوامل عبارتند از :
1-1)عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار:این عوامل عبارتند از سروصدا ، حرارت ، رطوبت ، فشار، نور ، ارتعاش و پرتوها . در صورتی که این عوامل از حدود مجاز توصیه شده در استانداردها پیروی نکنند، می توانند سبب بـروز عوارض و بیماری های مختلفی در کارگران در معرض گردند .
1-2)عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار:عوامل شیمیایی می توانند مصنوعی یا طبیعی بوده و دارای منشاء گیاهی ، حیوانی یا شیمیایی (معدنی و آلی) باشند . هر یک از این مواد دارای زیان های مختص به خود بوده و زیان های حاصله از آنها بسته به نوع ، راه ورود و طول مدت تماس با مواد، متفاوت می باشد . راههای ورود مواد شیمیایی به بدن ، تنفس ، پوست ، مخاط ها و گوارش می باشند که ورود از راه تنفس بیشترین سهم را در بروز عوارض بیماری های ناشی از این عوامل دارد .مواد شیمیایی برمبنای حالت فیزیکی به گازها ، بخارات ، مواد معلق یا آئروسلها تقسیم می شوند و آئروسها نیز شامل گرد و غبار ، مه ، دود ، دمه (دود فلزی)و اسپری را شامل می گردند .
1-3)عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار: از جمله عوامل بیولوژیکی می توان به ویروسها ، باکتریها ،قارچ ها ، ریکتزیا ها و انگل ها اشاره کرد . این عوامل از طرق مختلفی همچون گزش حیوانات و حشرات آلوده ، تماس با مواد آلوده در آزمایشگاه ها ، استنشاق هوای آلوده به عامل بیولوژیکی ، مصرف مواد غذایی آلوده ، تماس با عوامل بیماری زا در سرویس های بهداشتی و غیره می توانند موجب بروز بیماری های بیولوزیکی در افراد گردند .
1-4)عوامل زیان آور ارگونومیکی محیط کار : ارگونومی علم مطالعه کارایی و عمل انسان است که قدرت و توانایی های بدن انسان را در محیط کار ، مورد بررسی و تحقیق قرار داده و به وسیله آن ، کار و محیط کار را با انسان و بالعکس ، هماهنگ و منطبق می سازد . بر این اساس هر عاملی که مانع از تحقق این هماهنگی گردد ، به عنوان یک عامل ارگونومیکی زیان آور محسوب می شود . این عوامل موجب بروز طیف گسترده ای از عوارض و بیماریهای ناشی از کار در دو قالب عوارض و بیماریهای مکانیکی (عوارض اسکلتی – عضلانی ) و عوارض و بیماریهای روانی می گردند . به منظور اصلاح رفتارهای نامناسب کاری و افزایش تطابق کار با انسان و کاهش فشارهای ناشی از کار بایستی نسبت به توصیه هایی که بوسیله کارشناسان ایمنی و بهداشت ارائه می گردند ، توجه لازم معطوف گردد .
2. حوادث ناشی از کار :حادثه ، اتفاقی است غیر منتظره و پیش بینی نشده که در حین انجام وظیفه ، طی زمان حضور در محل کار و یا در حین تردد به محل کار برای کارگر اتفاق می افتد و ممکن است باعث ضرر و زیان به افراد ، تجهیزات و ساختمانها گردد . از علل ایجاد حوادث می توان به موارد زیر اشاره کرد :
2-1) شرایط نا ایمن محیط کار :
طراحی نامناسب روش کار ، محیط کار ف ماشین آلات و تجهیزات و عدم رعایت اصول ایمنی در ساختمان ها تاسیسات از نظر طرح و مصالح بکار رفته
فقدان لوازم حفاظتی ، عدم کارایی این وسایل و یا عدم نظارت بر استفاده از این لوازم توسط کارگر
وجود نواقص فنی در ماشین آلات و معیوب بودن ابزار آلات کار
حفاظ گذاری نامناسب ماشین ها و یا عدم کارایی حفاظهای تعبیه شده
ماهیت و وضعیت خطرناک ماشین و یا نامناسب بودن آن برای کارمورد نظر
عدم اتخاذ تمهیدات ایمنی قبل از انجام برخی عملیات خطرناک مانند عدم تخلیه محیط از مواد قابل اشتعال و انفجار قبل از انجام عملیات جوشکاری
عوامل زیان آور محیط کار همچون سر و صدا ، کمبود روشنایی ، آلودگی هوا و ...
اختلال در مکانیسم تجهیزات خودکار و به کارگیری آنها بصورت دستی
عدم رعایت اصول حفاظتی در نصب ماشین آلات مانند عدم رعایت فضای عبور افراد و یا عدم نصب سیستم اتصال زمین (ارت)
عدم آموزش اصول و موازین ایمنی
2-2) اعمال ناایمن :
انجام کار بدون داشتن مهارت ، تجربه و شرایط جسمی و روانی لازم
انجام کار بدون آشنایی با محیط کار و اعتماد به نفس لازم
انجام کار با وجود خستگی جسمی و روانی
حواس پرتی ، بی احتیاطی و عدم دقت کافی در کار
عدم رعایت دستورالعملهای ایمنی و فنی در حین کار
غرور و خودنمایی در حین کار
شوخی در حین کار
عدم استفاده از وسایل حفاظت فردی
ایمنی در محیط کار :
ایمنی در لغت عبارت است از میزان دوری یا پرهیز از خطرات ، و در عمل شرایطی است که انسان ها ، تجهیزات و ماشین آلات را از مخاطرات حفظ می نماید . ایمن سازی محیط کار و به عبارتی فراهم آوردن شرایطی که در آن امکان بروز حوادث به حداقل ممکن برسد ، درجه اول به عهده مدیران و سپس به عهده کلیه کارکنان می باشد . به این منظور توسط واحد پیشگیری ، دستورالعمهای ایمنی فرآیندهای مختلف موجود در شرکت تهیه و در سالنهای تولیدی و کارگاهها نصب گردیده است که کارکنان بایستی برای حفظ ایمنی خود و سایر همکاران ، همواره این دستورالعمل ها را مورد توجه و رعایت قرار دهند
وسایل حفاظت فردی :
وسایلی هستند که شخص با استفاده از آنها خود را در برابر خطرات محفوظ می نماید مانند لباس کار ، انواع ماسک ، گوشی محافظ، عینک و نقاب حفاظتی ، کفش ایمنی ، دستکش و غیره . استفاده از لوازم حفاظت فردی از جنبه های مختلف حایز اهمیت است که برخی از این موارد عبارتند از :
الف) مصون ساختن کارگران یا کاهش اثرات ناشی از حوادث محیط کار
ب) مصون ساختن کارگران یا کاهش اثرات ناشی از عوامل زیان آور محیط کار
ج) رعایت الزامات قانونی
براساس ماده 91 قانون کار ، کلیه کارکنان ملزم به اجرای دستورالعملهای ایمنی و بهداشت حرفه ای و استفاده از وسایل حفاظت فردی در محیط کار می باشند .
از این رو نظر به ضرورت تامین سلامت کارکنان و پیشگیری از بروز حوادث ناشی از کار ، کلیه کارکنان شرکت گسترش فولاد تبریز موظف به رعایت مقررات ایمنی و بهداشت حرفه ای از جمله استفاده از لوازم حفاظت فردی بوده و سرپرستان بخش ها نیز موظفند که نسبت به نظارت بر این امر و انجام همکاری های لازم اقدام نمایند .
لوازم حفاظت فردی :
1(لباس کار : لباس کار تحت شرایط جوی ، شیمیایی ، فیزیکی و معمولی مورد استفاده قرار می گیرد ، بایستی اندازه بدن و راحت و سبک باشد و مانع حرکت آزاد نگردد ، در حد تناسب دفع عرق و گرما را ممکن سازد ، از فشار مکانیکی و آلودگی به بدن جلوگیری نماید و حتماً در دوخت آن ضوابط پیشگیری حوادث رعایت گردد ، لباس کار باید به آسانی قابل شستشو و گندزدایی باشد . لباس کار آلوده به مواد سمی (سرب،ارسنیک،جیوه) نبایستی به هیچ وجه به منزل برده شود . در مواردی که نوع کار ایجاب نماید که کارگر آستین خود را بالا بزند ، باید از لباس کار آستین کوتاه استفاده شود . جهت کار با مواد شیمیایی بایستی از لباس های عایق در برابر مواد مورد نظر مقاوم و بدن را آنچنان بپوشاند که پوست بدن در هیچ نقطه ای با این مواد در تماس نباشد .
2(کفش ایمنی : برای حفاظت پا در برابر مخاطرات مربوطه ، انواع مختلف کفش های ایمنی در نظر گرفته شده است . در رویه این کفشها از فلزات استفاده می شود که در پیشگیری از صدمه به انگشتان در هنگام حادثه نقش موثری دارد.
3(کلاه ایمنی : کلاه ایمنی وسیله حفاظتی مناسبی برای جلوگیری از صدمات وارده بر سر در حوادثی همچون سقوط اجسام از ارتفاع می باشد .
4(وسایل حفاظت تنفسی : گرد و غبار ،گازهای سمی و حلال های موجود در صنعت زمانی که از راه تنفس وارد بدن شوند ، برحسب نوع عامل می توانند سبب بروز تحریکات ریوی ، عفونت و بیماری های ریوی در فرد گردند . از این رو در محیط هایی که با وسایل کنترلی نتوان این آلودگی ها را تحمل و در حد استاندارد نگاه داشت بایستی از وسایل حفاظت تنفسی کمک گرفت . عموماً به وسایل حفاظت تنفسی ، ماسک اطلاق می گردد . ماسکهای حفاظت تنفسی بایستی بر اساس نوع آلاینده موجود در صنعت انتخاب و مورد استفاده قرار گیرند . ماسک های مورد استفاده در ایران خودرو دیزل عبارتند از :
ماسکهای حفاظت در برابر گردو غبار (کاغذی)
ماسکهای حفاظت در برابر گازها و بخارات شیمیایی
ماسکهای هوارسان شیلنگی (در محیط های با آلودگی زیاد)
ماسکهای حفاظت در برابر گازها و بخارات در دو نوع وجود دارند :
الف) ماسکهای فیلتردار (کارتریج دار) : از نظر شکل ظاهری به دو نوع نیم صورت و تمام صورت تقسیم بندی می شوند(نوع تمام صورت این ماسک ها چشم ها را نیز می پوشاند ). این ماسکها در شرکت به همکاران شاغل در معرض حلالهای صنعتی (مانند نقاشی) و مواد اسیدی و قلیایی (مانند باطری سازی) تحویل می شود.
ب) ماسکهای دارای ذغال فعال جهت به دام اندازی گازها و بخارات آلی: در شرکت به همکاران شاغل در معرض حلالهای آلی (مانند تینر شویی و کف چسبانی ) تحویل می شود . بطور کلی ماسکهای تنفسی باید به خوبی بر روی صورت بنشینند و منفذی غیر از محل ورود هوا نداشته باشند .
5(حفاظهای بینایی : جهت محافظت از چشم ها در مقابل اثرات مکانیکی (پلیسه ، براده و تکه های شکسته قطعات)، عوامل شیمیایی (اسیدها، بازها، گرد و غبار،گازهای تحریک کننده) و نیز عوامل فیزیکی (پرتوها)انواع مختلفی از عینکها و نقابهای حفاظتی ساخته شده اند.طرفین عینک حفاظتی کسانی هستند که با مواد شیمیایی کار می کنند باید بسته با امکان ورود هوا باشد . ساختمان عینکهایی که برای مقابله با پرتوها بکار می روند بایستی با توجه به نوع پرتو ، قابلیت جلوگیری از عبور تشعشعات را داشته باشند ، بنابراین برای عینکها یک عدد کدورت (تیرگی) تعریف شده است و عدد تیرگی عینکهای ایمنی مخصوص جوشکاری CO2معادل 12 می باشد .
6(حفاظ های گوش (گوشی ها) :در مکان های پر سر و صدا که شدت صدا بیشتر از 85 دسی بل در مدت 8 ساعت کار مداوم باشد ، باید از حفاظ های گوش استفاده کرد . انواع مختلف گوشی ها عبارتند از : تو گوشی (ایر پلاگ) و رو گوشی (ایر ماف) که بسته به نوع صنعت و محیط کار و نیز میزان مورد نیاز کاهش صدا ، این گوشی ها انتخاب و مورد استفاده قرار می گیرند .
7(کمربندهای ایمنی : همه کارگرانی که در ارتفاع بیش از 5/3 متر کار می کنند و در این شرایط امکان نصب سازه های حفاظتی و جود ندارد ، بایستی از کمربندهای ایمنی استفاده نمایند .
8(دستکش ها : حفاظت دست و انگشتان اهمیت ویژه ای در بحث ایمنی دارد ، زیرا حدود 40% از صدمات ناشی از حوادث ، مربوط به دست و انگشتان می باشد . از اینرو برای حفاظت از صدمات مکانیکی (ضربه یا بریدگی) ، صدمات فیزیکی (استرس حرارتی ،پرتوها و ارتعاش ) و صدمات ناشی از مواد شیمیایی (اسیدهاو بازها ،مواد نفتی و حساسیت زا ) و تماس با آلودگی های بیولوژیک و خطر برق گرفتگی ، دستکش های مخصوصی تهیه و عرضه شده است . کارگرانی که با ماشین های تراش ، مته و سایر ماشین هایی که دارای قطعات متحرک می باشند کار می کنند ، نبایستی از دستکش گشاد استفاده نمایند .
9(سایر وسایل حفاظت فردی :
برخی از وسایل حفاظت فردی جنبه عمومی نداشته و در موارد خاص مورد استفاده قرار می گیرند که در ادامه برخی از این لوازم معرفی می گردند :
در کارهایی که پا در خطر حادثه بیشتری باشد ، بایستی از ساق بند آلومینیومی به همراه کفش ایمنی استفاده گردد.
زمانی که کار بیشتر با زانو زدن همراه است، بایستی از زانو بند چرمی با لایه داخلی مناسب استفاده شود .
برای پیشگیری از خطر بلندکردن ورق های فلزی و جام های شیشه ای که دارای لبه های تیز و برنده هستند ، باید از لاستیک های مکنده استفاده گردد .
برای حرکت دادن ورقه های آهن با لبه های تیز و همچنین قراردادن و برداشتن قطعات در زیر سنبه دستگاه های پرس و برش بایستی از انبرهای مجهز به آهن ربا (مگنت) استفاده نمود .
در فعالیتهای حرارتی همچون جوشکاری و ذوب فلزات حسب مورد بایستی از پیش بند ، گتر ، آستین ، روبند و سربند استفاده کرد .
در مشاغلی که در معرض برخی مواد شیمیایی موثر بر پوست (مانند حلال ها ،روغن ها ، رنگ های آلی ، اسیدها و بازها ، الکل ها و نمکها ) و یا پرتوها قرار دارند ، باید از کرم های محافظ پوست استفاده گردد .
ایمنی و بهداشت وHSE در شرکت گسترش فولادتبريزوشركتهاي تابعه
بر اساس آئین نامه تاسیس مراکز بهداشت کار ، کارفرمایان مکلف به تاسیس مرکز بهداشت کار در کارخانجات می باشند در همین راستا در شرکت سرمايه گزاري گسترش فولادتبريز وشركتهاي تابعه در مجموعه اداره کل طب کار و رفاه اجتماعی واحدی تحت اين عنوان HSEپیش بینی شده است که بخشی از این فعالیتهای این واحد بشرح ذیل میباشد :
تدوین دستورالعملهای ایمنی و بهداشتی و زیست محیطی و به روزآوری آنها انطباق شرایط جسمانی و روانی افراد با مشاغل
نظارت و بازرسی بر اجرای صحیح دستورالعمل های ایمنی ، بهداشت و محیط زیست
اندازه گیری و ارزشیابی و ارائه راهکارهای کنترل عوامل زیان آور محیط کار
نظارت و بررسی بر ایمنی مواد شیمیایی و تدوین و به روزآوری برگه های ایمنی و بهداشتی مواد شیمیایی (MSDS)
مشارکت در طرحهای توسعه ای به منظور اطمینان از اجرای الزامات ایمنی و بهداشت و محیط زیست در شرکت
نظارت بر وضعیت بهداشت محیط شرکت از جمله : نظارت مستمر و دقیق بر رعایت پارامترهای بهداشتی در آب آشامیدنی شرکت ، نحوه جمع آوری و دفع فاضلاب و مبارزه با حشرات و جوندگان موذی و ...
بررسی حوادث ناشی از کار و ارائه گزارشهای آماری و تحلیلی با هدف پیشگیری از وقوع حوادث مشابه
تعیین ،تهیه و توزیع بیش از 120 مورد لوازم حفظت فردی برای مشاغل مختلف شرکت و ...
کارکنان نیز بر اساس قوانین مکلف به رعایت مقررات و دستورالعملهای ایمنی و بهداشت محیط زیست اعلام شده از سوی اداره پیشگیری بوده و ملزم به استفاده از لوازم حفاظت فردی تحویلی همانند : کفش ، دستکش ایمنی ، عینک ، گوشی و ماسک و ... می باشند .
بخش دیگری از وظایف اداره HSE در قالب اداره درمان شامل خدمات درمانی و اورژانس است که در ادامه آمده است :
معاینات بالینی : مراجعات روزانه پرسنل به اداره معاینات و درمان به منظور ویزیت پزشک عمومی جهت درمان بیماریهای روتین از قبیل سرماخوردگی ، دردهای شکمی ، مسمومیت غذایی و غیره .
خدمات پرستاری :خدماتی ازقبیل : تزریقات،پانسمان ، نوارقلب و غیره .
خدمات دارویی : تحویل داروهای روتین با دستور پزشکان اداره معاینات و درمان به منظور مصرف یک دوره روزانه و تجویز دارو در دفترچه جهت مصرف یک دوره درمانی به اندازه مورد نیاز .
اورژانس :کمکهای اولیه و اعزام بیماران و مصدومین : کارکنانی که به علت حادثه ناشی از کار و یا بیماری که امکان درمان در شرکت را نداشته باشند به وسیله آمبولانس به مراکز درمانی خارج از شرکت اعزام می گردند .
نظرات شما عزیزان:
